Trong bài phát biểu chính sách đầu tiên tại Hạ viện Nhật Bản hôm nay, tân Thủ tướng Shigeru Ishiba đặt mục tiêu tăng thu nhập cho người dân thông qua gói kích thích kinh tế mới, cũng như hỗ trợ chính quyền địa phương và các hộ gia đình thu nhập thấp.
Trong thập kỷ này, ông muốn tăng mức lương tối thiểu trung bình toàn quốc lên 1.500 yên (10,2 USD) một giờ, cao hơn gần 43% so với mức 1.050 yên (7,2 USD) hiện tại.
Đồng yên tăng vọt vào cuối tuần trước, sau khi đảng Dân chủ Tự do (LDP) bầu ông Ishiba làm chủ tịch đảng, vì ông ủng hộ mạnh mẽ việc Ngân hàng Nhật Bản từ bỏ các chính sách tiền tệ lỏng lẻo. Tuy nhiên, trả lời báo chí hôm 2/10, tân Thủ tướng Nhật Bản cho biết môi trường hiện tại không phù hợp để tiếp tục tăng lãi suất, dẫn đến đồng yên tiếp tục mất giá. Đến chiều 4/10, một USD đổi được 146,02 yên, phục hồi đôi chút so với mức 147 vào đầu tuần này.
Người tiền nhiệm của ông Ishiba là Fumio Kishida không được lòng cử tri vì loạt bê bối trong đảng cầm quyền và tình trạng lạm phát khiến giá cả tăng cao, trong khi thu nhập của người dân giảm.
Thủ tướng Ishiba cũng đề cập đến khủng hoảng nhân khẩu học mà Nhật Bản đang đối mặt, khi dân số già đi và tỷ lệ sinh vẫn ở mức thấp. Theo Ngân hàng Thế giới, Nhật Bản là quốc gia có dân số già thứ hai trên thế giới, chỉ sau Monaco.
Năm ngoái, tỷ lệ sinh ở Nhật Bản là là 1,2, thấp hơn nhiều so với mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số.
Ông Ishiba mô tả tỷ lệ sinh thấp là "tình trạng khẩn cấp thầm lặng", thêm rằng chính phủ sẽ thúc đẩy biện pháp hỗ trợ các gia đình nuôi dạy, chăm sóc con cái, như áp dụng giờ làm việc linh hoạt.
Tân Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu về chính sách tại Hạ viện ngày 4/10. Ảnh: AFP
Theo ông, môi trường an ninh Nhật Bản đang phải đối mặt là "nghiêm trọng và phức tạp nhất kể từ Thế chiến II" . Ông nhấn mạnh tính cấp thiết của việc tăng cường đáng kể năng lực phòng thủ của đất nước và mở rộng mạng lưới các quốc gia cùng chí hướng, trong đó liên minh lâu đời giữa Nhật Bản và Mỹ là cốt lõi.
Về đối ngoại, ông Ishiba cho rằng "Ukraine hôm nay có thể là Đông Á ngày mai". "Tại sao biện pháp răn đe lại không hiệu quả ở Ukraine? Cùng với tình hình Trung Đông, cộng đồng quốc tế đang ngày càng chia rẽ và đối đầu", Thủ tướng 67 tuổi cho hay.
Thủ tướng Nhật bày tỏ quyết tâm xây dựng mối quan hệ song phương với Hàn Quốc "vững mạnh và sâu rộng hơn", dựa trên đà phát triển được tạo dựng dưới thời người tiền nhiệm.
Liên quan Trung Quốc, ông cho biết Nhật Bản sẽ hối thúc Bắc Kinh hành xử có trách nhiệm hơn, đồng thời hướng tới mối quan hệ "mang tính xây dựng và ổn định" thông qua đối thoại. Ông cũng sẽ tìm cách giải quyết tranh chấp lãnh thổ giữa Nhật Bản và Nga, dù quan hệ song phương đã nguội lạnh kể từ khi Moskva mở chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Bài phát biểu không đề cập mong muốn từ lâu của ông về việc tạo ra liên minh quân sự giống NATO ở châu Á. Thủ tướng Nhật cũng không nhắc đến mục tiêu sửa đổi thỏa thuận song phương quan trọng làm cơ sở cho hoạt động của quân đội Mỹ tại Nhật Bản, động thái mà theo ông sẽ khiến cho liên minh "không cân xứng trở nên bình đẳng hơn".
Việc không nhắc đến những nội dung này cho thấy ông Ishiba nhận thức được sự thiếu đồng thuận trong đảng cầm quyền về những vấn đề gây tranh cãi như vậy.
Tân Thủ tướng Nhật Bản cũng nhắc đến tình trạng không có người kế vị là nam giới cho ngai vàng hoàng gia. Quy tắc kế vị chỉ dành cho nam giới khiến hoàng gia Nhật Bản hiện chỉ có một người thừa kế ngai vàng là hoàng tử Hisahito, cháu trai 18 tuổi của Nhật hoàng Naruhito.
Hồi tháng 5, các nhà lập pháp đã bắt đầu thảo luận về khả năng nới lỏng quy tắc kế vị. Một cuộc thăm dò gần đây của Kyodo News cho thấy 90% công chúng ủng hộ phụ nữ kế vị.
"Ổn định việc kế vị là vô cùng quan trọng. Ổn định số lượng thành viên hoàng gia là vấn đề đặc biệt cấp bách", ông Ishiba nói, đồng thời kêu gọi tranh luận tích cực về vấn đề này.
Các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy con đường phía trước của ông Ishiba sẽ rất chông gai, vì sự ủng hộ dành cho nội các mới thành lập của ông không cao bằng những người tiền nhiệm các năm gần đây, một phần do vụ bê bối quỹ đen trong LDP.
Nhiều người dân Nhật gần đây cũng bất mãn vì thu nhập giảm và chi phí sinh hoạt tăng cao. "Chúng ta cần hợp tác để đưa Nhật Bản một lần nữa trở thành đất nước an toàn, nơi tất cả người dân có thể mỉm cười vui sống", ông Ishiba nói trong bài phát biểu chiến thắng hôm 27/9.
Huyền Lê (Theo AFP, Kyodo News)